Alüminyum Dökümhanelerinde Isı Yalıtımı Kavramı

YALITIM KAVRAMI

Yalıtım, istenmeyen durumların bir bölgeden diğer bölgeye geçmesini engellemek için yapılan her türlü işlem ve sistemi kapsar. Yalıtımı; başta enerji tasarrufu sağlamak amacıyla, çevre kirliliği ile mücadele için ve konfor oluşturmak için kullanırız. İyi yalıtım, enerji tasarrufu sağlayacağından temelde ekonomiye oldukça katkı sağlar. Bir sistemde, tesisatta, yapıda ısı kaybının önüne geçilmesi konusunda yapılan çalışmalar ve alınan aksiyonlar ısı yalıtımı anlamına gelir. Termodinamik gereği ısının akış yönü sıcaktan soğuğa doğrudur. Isı yalıtımı da bu iki ortam arası geçişi azaltmak için uygulanır. Bu sayede iç yapıda meydana gelen enerji değişimleri sınırlandırılmaktadır. Enerji kaybının önüne geçilmektedir.

Isı yalıtım malzemesi olarak seçilen malzemenin yüksek ısıl dirence ve düşük ısıl iletkenliğe sahip olması gerekmektedir. Isıl iletkenliğin düşük olması başta kafa karıştırıcı ve istenmeyen bir özellik gibi görünebilir. Fakat düşük ısıl iletkenlikle beraber içerideki ısının dışarıya, dışarıdaki ısının da içeriye geçişi engellenir ve geciktirilir. Belirlenmiş standartlara göre λ=0,06-0,10 W/mK altında olan yani ısıl iletkenliği düşük olan malzemeler ısı yalıtım malzemesi tanımına girmektedir. Ortamlar arası ısı-enerji geçişini azaltmak için kullanılan ısı yalıtımı, yapıda iyi yalıtım durumunu gerektirir be iyi yalıtım durumunu da ısı iletim katsayıları belirler. Isı iletim katsayısı ne kadar düşükse ürünün yalıtım özelliği o kadar iyi olmaktadır.

ERGİTME KAVRAMI

Ergitme, döküm için sıvı metalin hazırlanmasıdır. Alüminyum malzemeler %100 geri kazandırılabilir. Hurda olarak ayrılan Al, geri kazanım amacıyla ergitme ocaklarında eritilmektedir. Bekletme ocakları ise sıvı alüminyumun dökümünün uzun vakitler alacağı işlemlerde alüminyumun sıcaklığının hedef sıcaklığın altına düşmemesi için kullanılmakta olan ocaklardır.

ISI TRANSFERİ KAVRAMI

Isı, metale 2 şekilde geçer:
1. Konveksiyonel olarak
2. Doğrudan temas ile

Transferi temsil eden denklem aşağıdaki gibidir:
qs=Ɛ𝛔A (Tg4 – Ts4)
qs: Yüzeyin metrekare başına transfer aldığı ısının Watt cinsinden değeri
A: Isıdan etkilenen yüzey alanı
𝛔: Plank sabiti
Ɛ: Merkezdeki alüminyum ısı transfer sabiti
Tg ve Ts: Akevin ve katı alüminyumun ısısı

Metal yüzeyi aleve yakın olduğundan dolayı, uzakta yer ala dipteki metalden daha fazla ısı alır. Bu da yüzeyin oksitlenmesine yol açmaktadır. Bu da doğal olarak metal kaybı anlamına gelir ve doğrudan ekonomiyi etkileyen bir faktördür. Katı alüminyumun ısı iletkenliği, sıvı alüminyumun ısı iletkenliğine oranla fazladır. Katı ve sıvı alüminyumun ısı iletkenlikleri arasındaki bu fark hurda alüminyumlarda azalış göstermektedir. Metal yüzeyinde pas tutan kısım genelde ısı transfer oranını azaltmaktadır. Isı, metalin üstünden alt kısma doğru iletildiği için üst kısmın sıcaklığı daima fazladır. Bu fark 100°C’yi aşarsa olumsuz sonuçlara yol açabilir. Sıcaklık ve metal alaşımı sabit tutulduğu sürece karıştırma yöntemiyle ısı transfer faktörü artırılabilir. Oksijen zenginleştirmenin alev sıcaklığına doğrudan etkisi vardır. Daha sıcak olan alev, ısıyı altındaki metale daha çabuk ileteceğinden bu durum verimliliği artırır. Oksijenle zenginleştirilmiş yanma sonucu düşük azot çıktısı, azotla daha az ısı kaybedilmesi ve böylece verimliliğin de artması anlamına gelmektedir.

Ocaklarda ısı yalıtımı için tuğlalardan tek parça astarlara geçilmiştir. Tek parça astarların montajı daha kolaydır ve ortak geçiş mevcut değildir. Ancak bu iki malzeme, mekanik dayanıklılık bakımından birbirinden farklıdır. Refrakterin kalitesi, serbest silikanın yok edilmesi ve özellikle korund oluşumunu engellemek bakımından önemlidir. Fırının sıcak yüzeyinde korozyona karşı dirençli refrakter ve altında da ısı kayıplarını azaltmak için düşük yoğunluklu yalıtım malzemesi bulunan kompozit refrakter duvarların, yüksek sıcaklık refrakterine giren metalin katılaştığı donma düzlemi içinde kalacak kalınlıkta olması çok önemlidir. Ergiyik halde bulunan metale karşı mukavemeti daha az olan yalıtım tuğlası, metale mümkün olduğunca maruz bırakılmamalıdır. Ek olarak; erimiş metalin yüzey refrakter kalınlığını aşması durumunda metal, yüzey refrakteriyle yalıtım malzemesi arasında katılaştığı zaman astar, duvardan veya tabandan kabarabilmektedir. Bu duruma da azami dikkat gösterilmesi gereklidir.



Kaynakça : • Örnek Bir Alüminyum Ekstrüzyon İmalat Tesisinde Enerji Verimliliğinin İncelenmesi, Mert COŞKUN
• Alüminyumun Geri Dönüştürülmesi Ve Özelliklerinin Geliştirilmesi, Necdet İZGİ