Bilindiği üzere kum kalıba döküm; sıvı metalin, yeniden kullanılabilir sıkıştırılmış bir kum kalıba dökülmesi ve kalıp içinde ergimiş metalin katılaşması sürecinden oluşan bir döküm yöntemidir.

Kum kalıba dökümde en sık karşılaşılan sorunlardan birisi kum düşmesidir. Kum düşmesi; kalıp içerisinde dökümden önce veya sonra üst dereceden kopan kum kütlelerinin oluşturduğu hatadır. Yerleştirilen maçalar için kapamada yetersiz boşluk varsa bu durum kum sıyırması olarak da adlandırılan kum düşmesinde neden olabilir. Yolluk tasarımının, ilk olarak kalıba giren metalin peşinden ilerleyen metali engelleyecek veya yavaşlatacak şekilde olması da bir diğer etkendir. Havşada kum düşme eğilimi oldukça yüksek olduğundan bu noktaya özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Yetersiz meme sayısına da dikkat edilmeli ve bu sayının gereğinden az veya çok olmaması sağlanmalıdır. Yetersiz sayıda yatay yolluk ve kalıp üzerine aşırı baskı uygulanması da kum düşmesine sebep olmaktadır.

Kum düşmesine neden olan faktörleri toparlayacak olursak;
1. Döküm parçasının keskin köşeleri, derin girintileri olması halinde kum düşmesi olasılığı artacaktır.
2. Model konikliğinin yeterli olmaması halinde kum erozyonu oluşur.
3. Üst derece ve alt derecenin ideal bir şekilde kapanmaması önemli bir kum düşmesi sebebidir.
4. Derece pimlerinin hassasiyeti kum düşmesi ile bağlantılıdır.
5. Kum kalıp üzerine konulan ağırlığın aşırı olması, yüksek baskı altındaki kumun düşmesine neden olacaktır.
6. Kalıp kumu dayanımının az olması verimli bir ağırlık tayini oluşturmamızı engelleyecek ve kötü mekanik özelliklerinden dolayı kum düşmesine sebebiyet verecektir.
7. Kum kalıbın uygun şekilde sıkıştırılamaması da kum düşmesine neden olmaktadır.
8. Kalıptaki firkete veya klepslerin yeterli sayıda olmaması, kumun bir arada tutulmasını engelleyecek ve kum düşmesine neden olacaktır.
9. Astar kumu ile dolgu kumunun homojen karıştırılamaması halinde de kum düşmesi gerçekleşecektir.
10. Eğer kullanılıyorsa süzgeç maçasından fazla miktarda metal geçmesi halinde yetersiz beslenen süzgeç maçası kırılır ve döküm içerisine karışabilir. Bu nedenle süzgeç maçasının yeterli beslenmesi sağlanmalıdır.
11. En önemli diğer bir faktör ise kalıp kumunun hareketli ve sabit roller konveyörlerdeki hareketinin sarsıntılı ve dengesiz hareket etmesidir.

Bunların yanı sıra kum kalitesi de kum düşmesine etki eden parametrelerden birisidir. Döküm işlemlerinde kullanılacak olan kumun şu özelliklere sahip olması istenir:
a. Doğru tane boyutu ve şekli
b. Homojen tane dağılımı
c. Kumun, ergimiş metale karşı kimyasal inert olması
d. Uygun maliyetli olması
e. Döküm parçasında gaz firesine sebebiyet verecek uçucu madde bulundurmaması

Su miktarı da burada oldukça önemli bir yer tutar. Aşırı su, kum kalıbın mukavemetini düşürür, Kalıp kumunu yumuşatarak model sıyırmasını güçlendirir. Kum, silolara yapışır. Fazla nem miktarı sonucu kalıp-metal arayüzeyinde buhar oluşur ve bu esnada kum düşmesi gerçekleşebilir. Kum dayanımının, kum düşmesine olan etkisinden yukarıdaki maddelerde de bahsedilmişti. Bu nedenle öncelikle kum mukavemetini etkileyen faktörlerin bilinmesi gerekmektedir. Kum mukavemetini; Bentonitin kalitesi, nem miktarı, kum karıştırma tekniği, kum sıcaklığı etkiler. Burada kum sıcaklığını da özel olarak açıklamak gerekmektedir. Çünkü kum sıcaklığı arttıkça kum mukavemetimi ve kum geçirgenliği üniform olmaz ve bu da kumun yüzeye yapışmasına, yüzeyde kurumasına veya erozyonuna neden olur.

Kaynaklar :
1-Döküm Hataları Atlası
2-Megep, Döküm Hataları
3-Günnur Dikeç, Döküm Teknolojisi, 3.baskı

Etiketler : kum düşmesi, kum nemi, kum tane boyutu